logo
Útgivið 04. juli 2023

Mettu seg hava tað betri undir fyrstu koronubylgju


Fólk mettu seg hava tað betri undir fyrstu koronubylgjuni. Tað vísir nýggj vísindalig grein, “Effects of the COVID-19-induced lockdown period on general well-being, perceived stress and activity levels in the Faroe Islands”, sum er útgivin í Scandinavian Journal of Public Health.

Tey, ið hava skrivað greinina, eru Vár Honnudóttir, Anna Sofía Veyhe, Monika Mohr, Marin Strøm og Magni Mohr, og verkætlanin hevur verið eitt samstarv millum Fróðskaparsetur Føroya og Fólkaheilsuráðið (nú Fólkaheilsustýrið).

Í mars 2020 lótu Føroyar aftur, tí at koronfarsóttin fór at ganga. Tað, at alt samfelagið fór niður í ferð, og at gerandisdagurin broyttist nógv fyri flestu føroyingar, kann hava havt stóra ávirkan á fólkaheilsuna. Úti í heimi vísa kanningar, at avmarkingarnar vegna koronu hava havt sera neiligar fylgjur fyri heilsu, trivnað, sálarliga heilsu og hvussu virkin fólk vóru.

Táverandi Fólkaheilsuráðið (nú Fólkaheilsustýrið) gera fjórðahvørt ár stórar fólkaheilsukanningar fyri at kanna heilsu, trivnað og sjúku hjá vaksnum føroyingum. Ein nýggj fólkaheilsukanning “Hvussu hevur tú tað?” varð send út í november 2019, bara nakrar fáar mánaðir áðrenn, at fyrsta koronubylgja var í Føroyum. Av hesum sama varð ein nýggj fólkaheilsukanning send út, beint áðrenn Føroyar lótu uppaftur síðst í apríl 2020. Hesar báðar fólkaheilsukanningar geva sostatt ein heilt serligan møguleika at kanna, um koronu-“lockdown” hevði fylgjur fyri heilsuna og trivnaðin hjá føroyingum.

Úrslitini í greinini vísa eina aðra mynd enn hana, ið sæst í øðrum londum. Úrslitini vísa nevniliga, at tað vóru fleiri føroyingar, ið mettu sína heilsustøðu at vera góða undir “lockdown” enn áðrenn “lockdown”. Somuleiðis vóru tað fleiri, ið mettu, at teirra lívsvirði var gott ella sera gott hetta tíðarskeiðið samanborið við kanningina frá 2019. Tað vóru ikki færri fólk, ið mettu seg vera strongd undir fyrstu koronubylgju, men sjálvt tann bólkurin, ið hevði eitt høgt strongdarstig, metti sína heilsustøðu at vera betri undir koronu-“lockdown” enn áðrenn.

Í bæði fólkaheilsukanningini frá 2019 og 2020 vóru spurningar við um, hvussu virkin fólk vóru í mun til ABC fyri sálarliga heilsu. ABC fyri sálarligari heilsu er ein granskingargrundað verkætlan, ið hevur til endamáls at fremja sálarligu heilsuna og trivnaðin hjá borgarum í Føroyum við trimum einføldum og jaligum boðskapum, ið eru: (ver virkin) á ymiskan hátt (likamliga, sálarliga, sosialt og andaliga), ver partur av einum felagsskapi (ver saman) og ger ymiskt við fullum huga, ið gevur meining fyri einstaklingin (ver hugbundin).

Ein størri partur av tí føroyska fólkinum vóru meira likamliga, sálarliga og andaliga virkin í fyrstu koronubylgju, samanborið við fólkaheilsukanningina frá 2019.

Okkara úrslit benda tískil á, at fólk fingu tað betri, tá samfelagið fór niður í ferð. Tað kunnu vera fleiri orsøkir til, at vit finna jaligar fylgjur av koronu-“lockdown” á heilsustøðu, tá onnur lond finna tað øvugta. Frágreiðingarnar kunnu vera mentanarligir munir, hvussu álitið á heilsuverk var og handfaring av koronufarsóttini. Ein onnur møgulig frágreiðing, at fleiri fólk mettu sína heilsu og sítt lívsvirði at vera betri undir koronu-“lockdown”, kann vera, at tá samfelagið fór niður í ferð, fingu fólk ein støðg í tí vanliga gerandisdegnum og fingu meira tíð at raðfesta at gera góð ting fyri sína heilsu, so sum at vera meira likamliga, sálarliga og andaliga virkin, sum úrslitini í greinini vísa.

Greinin er her.

Kelda: Setur.fo

Onnur kunning

  1. Útgivið 04. okt. 2024
    ABC vikan byrjar við sangi
  2. Útgivið 02. okt. 2024
    Føroyingar trívast, men ungar kvinnur víkja frá
  3. Útgivið 26. sep. 2024
    Virkin oktober 2024
  4. Útgivið 19. sep. 2024
    Viðmældar koppsetingartíðir
  5. Útgivið 17. sep. 2024
    Heilsubetri matumhvørvi í Føroyum
  6. Útgivið 16. sep. 2024
    Fólkaheilsufrøðingur til Heilsustýrið
  7. Útgivið 06. sep. 2024
    Barnakoppsetingar
  8. Útgivið 30. aug. 2024
    Nýggj norðurlendsk krabbameinstøl
  9. Útgivið 28. aug. 2024
    Fólkaheilsu- & matumhvørvisráðstevna 14. september
  10. Útgivið 16. aug. 2024
    Halda neyvt eyga við mpox-smittu
  11. Útgivið 16. aug. 2024
    Koronufráboðanir
  12. Útgivið 14. aug. 2024
    220 fólk við diabetes 2 til FarGen
  13. Útgivið 01. aug. 2024
    Heilsustýrið fingið nógvar koronufráboðanir
  14. Útgivið 24. jul. 2024
    Send koronufráboðan til Heilsustýrið
  15. Útgivið 15. jul. 2024
    Endurlýsing - KT-fólk til Heilsustýrið
  16. Útgivið 18. jun. 2024
    Starvslesandi til Heilsustýrið
  17. Útgivið 14. jun. 2024
    Kunningartiltak um Genomisk Medicin og FarGen
  18. Útgivið 12. jun. 2024
    Ættarbandsskráin tøk í Vanga-appini
  19. Útgivið 11. jun. 2024
    Samstarv um føroysk kostráð
  20. Útgivið 03. jun. 2024
    Tíðindaskriv: Nikotin vandamikið fyri børn og ung